Kəmalə Alıyeva
Saçlarımızı kəsdiyimiz zaman uyğun bir müddətdə yenidən uzanır, ancaq müəyyən müddətdən sonra daha yavaş uzanır və hətta böyüməsini dayandırır. Buna baxmayaraq, saçlarımız bədənimizdəki ən uzun tükdür. Saçlarımız kimi tüklərdən ibarət olan kirpik və qaşlarımız heç vaxt saçlarımız qədər uzanmaz.
Bəs, saçlarımızın və digər tüklərin bu qədər fərqli olmasının altında yatan səbəb nədir?
İndi gəlin vücudumuzdakı tüklərin böyümə mərhələlərinə, tüklər arasındakı faza fərqlərinə və hər bir saçın uzanması üçün nə qədər vaxt lazım olduğuna nəzər salaq.
“Anagen” fazası saçlarımızın necə və nə qədər uzanacağına qərar verir.
Saçlarımızın böyüməsi saç kökləri adlanan təxminən 5 milyon struktur element tərəfindən təmin edilir. Saçımızdakı böyümənin hamısı follikullar tərəfindən təmin edilsə də, böyümənin çox hissəsi anagen fazada baş verir. Bir bölgədə nə qədər çox follikul varsa və anagen faza nə qədər uzun olarsa, bir o qədər uzun saçlarımız olur.
Anagen fazası hər saçda fərqli işlədiyi üçün hər bir saçın müəyyən böyümə həddi var.
Bədənimizdəki ən uzun tüklər ümumiyyətlə saçlarımızdır. Saçlarımızın ən uzun tüklü olmasının altında yatan səbəb saçlarımızdakı anagen fazın 7 ilə qədər davam edə bilməsidir. Bu dövrün müəyyən edilməsində cinsiyyət, yaş, genetik faktorlar və hormonal təsirlər mühüm rol oynasa da, anagen fazanın uzunluğu ümumiyyətlə 2 ilə 7 il arasında dəyişir. Bundan əlavə, insan bədənindəki təxminən 5 milyon saç folikülünün təxminən 100 mini saçda olur.
Anagen fazada saçlarımız hər ay təxminən 1 sm uzanır. Qaş, kirpik kimi qısa tüklərin olduğu yerlərdə bu mərhələ cəmi 30 gün davam edir. Anagen faza funksiyasına görə böyümə fazası da adlanır. Anagenin bu baxımdan adına layiq olduğunu açıq şəkildə ifadə edə bilərik.
Hər şey kimi, saç böyüməsinin də bir sonu var və bu pauza dövrü katagen mərhələsində əldə edilir.
Bir anlıq təsəvvür edin ki, qaşlarımız və ya kirpiklərimiz saçlarımız qədər uzana bilər.
Belə olan halda qaşlarımız, kirpiklərimiz öz vəzifəsini yerinə yetirə bilməyəcək və bu tüklər gündəlik həyatımızda bizə ciddi problemlər yaradacaqdı, elə deyilmi?
Bədənimizdəki tüklər, xüsusən də qaşlarımız və kirpiklərimiz müəyyən müddətdən sonra böyüməsini dayandırır.
Saç böyüməsinin demək olar ki, bitdiyi və saça qan axınının dayandığı keçid mərhələsi də adlandırılan bu mərhələ katagen mərhələsi adlanır.
Katagen fazından sonra bizi gözləyən mərhələ, şübhəsiz ki, saçlarımızla vidalaşdığımız mərhələ olan telogen fazadır. Bu mərhələdə saçlarımız bədənimizdən ayrılır. Telogen faza üçün ən ümumi nümunə duş zamanı əlimizə gələn saç telləri olsa da, əslində qaşlarımız, kirpiklərimiz və bütün digər tüklərimiz üçün eyni ssenaridən danışa bilərik.
İstirahət fazası olaraq da bilinən telogen fazadan sonra dövr yenidən anagen fazaya keçir və yenidən saçlarımız uzanır. Əgər saç tökülən bölgədə saçlar yenidən böyüməzsə (məsələn, keçəllik), anagen faza yerinə kenogen fazası işə düşür.
Hər kəsin eşitdiyi, lakin tamamilə əsassız olduğu o iddia: “Ülgüc istifadə etdikcə və ya təraş etdikcə saçlarımız sərtləşir və qalınlaşır”!
Xüsusilə yeniyetməlik dövründə oğlanlar bu ifadəni dəfələrlə eşidiblər. Keçmişdən bu günə qədər bu mövzuda aparılan heç bir araşdırma təraşın saçları artırdığını və ya qalınlaşdırdığını göstərən heç bir nəticə verməmişdir.
Yeniyetməlik dövründə daha çox saqqal uzatmaq üçün izlənilən bu üsulun müvəffəqiyyəti onsuz da yeniyetməlik dövründə saqqal formalaşdığı üçün tamamilə hormonaldır. Odur ki, saqqalınızı ülgüclə deyil, qayçı ilə kəsin. Əgər hormonlarınız saqqalınızın sərtləşməsinə imkan verəcəksə, zamanla saqqalınız uzanacaq və sərtləşəcək.