Kəmalə Alıyeva
Yalan danışmaq təəssüf ki, gündəlik həyatda zaman zaman qarşılaşdığımız bir şeydir. Üstəlik, demək olar ki, həmişə ciddi problemlərə səbəb olduğu danılmaz bir həqiqətdir. Digər tərəfdən, insanın yalan danışıb-yaxmadığını anlamaq həmişə asan olmur.
Yaxşı, yalanı necə aşkar etmək olar? FTB tərəfindən təlim keçmiş və üz ifadələrini oxumaq üzrə mütəxəssis olan Skot Teylor uzun illər ABŞ-ın hərbi cinayətləri ilə əlaqəli olan Quantanamo həbsxanasının baş müstəntiqləri ilə çalışıb.
İndex.az xəbər verir ki, Teylor yalanları aşkar etməkdə o qədər mahirdir ki, onu “canlı yalan detektoru” adlandırırlar. Üstəlik, Skot Teylora görə, kiminsə yalan danışdığını göstərən bir çox ipucu var. Peşəkar bir kəşfiyyat mütəxəssisindən insanın yalan danışdığını müəyyən etməyin ən asan 7 üsulunu təqdim edirik.
1. Tez-tez göz qırpmaq
Mütəxəssis bildirir ki, insan dəqiqədə 12-14 dəfə gözünü qırpır. Bununla belə, o əlavə edir ki, stress və təzyiq altında olan insanların göz qırpma tezliyi artır. Müvafiq olaraq, insanlar yalan danışdıqdan dərhal sonra daha çox və daha sürətli gözlərini qırpmağa meyllidirlər. Buna görə də, qarşı tərəfin yalan danışdığından şübhələnirsinizsə, onun gözlərini daha diqqətlə izləmək faydalı ola bilər.
2. Dodaqları yalamaq
Yalanı necə aşkar etmək olar sualına tutarlı cavablar tapmaq son dərəcə vacibdir. Çünki bəzi yalanlar insanların həyatına dərindən təsir edə bilər. Bu baxımdan, insanın yalan danışıb-danışmadığını anlamaq üçün diqqətlə araşdırılması lazım olan bəzi əlamətlər var. Dodaqları yalamaq bunlardan biridir. Canlı yalan detektoru Teylora görə, dodaqları yalamaq insanın dürüst olmadığını göstərən mühüm əlamətdir. Çünki insanlar yalan danışarkən stress hormonu olan kortizol ifraz edirlər. Bu hormon tüpürcək ifrazını ləngidir, ağız və dodaqları qurudur. Bu səbəbdən yalan danışan insanlar qurumuş dodaqlarını yalamağa meyllidirlər.
3. Udqunmaqda çətinlik
Yalandan sonra ifraz olunan kortizol hormonunun ağız quruluğuna səbəb ola biləcəyini yuxarıda qeyd etdik. Bu vəziyyətin səbəb ola biləcəyi şeylərdən biri də udqunma çətinliyidir. Beləliklə, əgər qarşı tərəf udqunmaqda çətinlik çəkirsə, bu, yalan danışdığını göstərə bilər.
4. Bədən hərəkətləri
Bir insanın yalan danışıb-danışmadığını anlamaq üçün baxılması lazım olan şeylərdən biri də bədən hərəkətləridir. Çünki yalana reaksiya şüuraltı olaraq baş verir və insanların üzündə, bədən hərəkətlərində əks olunur. Məsələn, Teylora görə, yalan danışan insanların bədəninin çənə, qarın və qasıq kimi müəyyən hissələrini qoruyan liflər büzülür. Bu baxımdan “bədənin yana doğru əyilməsi” və ya “boynun yana əyilməsi” bir çox hallarda yalan danışmağın ən bariz əlamətləridir.
5. Qeyri-təbii söhbət
FTB ekspertinin fikrincə, əgər söhbət etdiyiniz şəxs qəribə, məcburi dildə danışırsa, diqqətli olmalısınız. Teylor deyir ki, həqiqəti söyləyənlər fikrini çatdırır, yalançılar isə inandırmağa çalışırlar. Yəni həqiqəti deyən bir adamın, şübhə doğurmaq istəmədiyi halda, əmin olduğu bir məsələdə “yüz faiz əminəm” ifadəsini işlətməsinə ehtiyac yoxdur! Bu baxımdan Teylor bildirir ki, yalan danışan insanlar nəyisə izah etmək əvəzinə qarşı tərəfi inandırmaq üçün xüsusi səy göstərirlər. Bir sözlə, məcburi dil və qeyri-təbii söhbətlər yalanın ən etibarlı sübutudur.
6. Bədən dilinin əlamətləri
Yalan necə danışmaq olar sualının cavabının gizləndiyi yerlərdən biri də bədən dili işarələridir. Üzü qızarmaq, bədəni və çənəni bir az əymək, tez-tez üzə toxunmaq və dodaqları sıxmaq yalançı insanı istəmədən özündən çıxaran bədən dili əlamətlərindəndir.
7. Stilistik işarələr
Bir insanın yalan danışdığını başa düşmək üçün bu sahənin mütəxəssisləri üçün onun səsini eşitmək kifayətdir. Çünki peşəkarlar yalançını danışıq tərzindən belə fərqləndirə bilirlər. Təbii ki, bəzi xüsusi sözlər və istifadələr sayəsində bunu edə bilirlər.